Cara Kira Zakat di Malaysia

Pembayaran zakat adalah wajib bagi semua umat Islam yang layak dan berdasarkan nilai nisab semasa. Nilai ini berbeza-beza dari setahun ke setahun mengikut keadaan ekonomi semasa tempatan, jadi sebelum membayar zakat, kita perlu menyemak dengan pihak berkuasa negeri untuk mengetahui nilai nisab sesuatu tahun. Setelah mengetahui nilai nisab, kita perlu tahu bagaimana cara kira zakat di Malaysia untuk dapatkan nilai zakat yang perlu dibayar dan seterusnya boleh ditolak daripada jumlah cukai pendapatan yang perlu dibayar kelak.

Apa itu zakat?

Sebelum kita mempelajari cara mengira zakat di Malaysia, penting untuk memahami apa itu zakat. Zakat merupakan salah satu rukun Islam dan istilah “zakat” diterjemahkan kepada “penyucian” atau “pertumbuhan”. Ia menunjukkan tanggungjawab orang beriman untuk memperuntukkan sebahagian daripada harta mereka kepada mereka yang memerlukan. Kewajipan ini adalah kewajipan kepada setiap orang Islam yang memenuhi kriteria tertentu dan berlandaskan prinsip keadilan sosial dan pengagihan kekayaan yang saksama. Lazimnya, zakat diberikan sebagai peratusan yang ditetapkan bagi aset individu yang melebihi nisab, iaitu sejumlah nilai harta yang telah ditetapkan. Aset yang dikenakan zakat termasuk wang tunai, emas, perak dan ternakan.

Tahap nisab zakat pendapatan dan zakat haul boleh berbeza antara satu individu dengan individu yang lain. Secara amnya, jumlah zakat yang perlu dibayar adalah berdasarkan kekayaan atau simpanan seseorang dan dinyatakan sebagai peratusan daripada harta mereka. Bagaimanapun, kadar zakat adalah sama bagi semua pembayar zakat tanpa mengira jumlah simpanan atau harta, iaitu sebanyak 2.5% daripada jumlah yang dikenakan zakat. Jumlah ini adalah berdasarkan dalil daripada sabda Rasulullah SAW (yang bermaksud):

“Apabila kamu mempunyai 200 dirham dan telah cukup haul (genap setahun) diwajibkan zakatnya 5 dirham, dan tidak diwajibkan mengeluarkan zakat (emas) kecuali kamu mempunyai 20 dinar. Apabila kamu mempunyai 20 dinar dan telah cukup haulnya diwajibkan zakatnya setengah dinar. Demikian juga kadarnya jika nilainya bertambah dan tidak diwajibkan zakat bagi sesuatu harta kecuali genap setahu.” (Hadith riwayat Abu Daud)

Kadar 5 dirham daripada 200 dirham adalah 2.5% dan ini merupakan asas bagi kadar zakat yang perlu dibayar oleh umat Islam. Sementara itu, orang bukan Islam tidak wajib membayar zakat pendapatan.

Jenis-jenis zakat dan yang mana yang berkenaan dengan anda?

Zakat merupakan kewajipan agama Islam yang melibatkan sumbangan kepada golongan yang memerlukan. Di Malaysia, terdapat beberapa jenis zakat yang perlu dipertimbangkan. Berikut adalah beberapa jenis zakat yang biasa diamalkan:

• Zakat Pendapatan: Zakat pendapatan dikenakan ke atas pendapatan yang diperolehi oleh seseorang individu. Ia merujuk kepada sebahagian daripada pendapatan bulanan yang perlu disumbangkan kepada mereka yang memerlukan. Zakat pendapatan dihitung berdasarkan peratus tertentu dari pendapatan kasar, setelah ditolak perbelanjaan asas dan tanggungan yang perlu dipikul.

• Zakat Harta Zakat harta dikenakan ke atas kekayaan tertentu yang dimiliki. Ini termasuk simpanan bank, pelaburan, saham, emas, perak, hartanah yang tidak digunakan untuk kegunaan peribadi, dan lain-lain.

• Zakat Emas dan Perak: Zakat emas dan perak dikenakan ke atas pemilikan emas dan perak

• Zakat Perniagaan: Zakat perniagaan dikenakan ke atas keuntungan perniagaan atau modal perniagaan yang dimiliki. Pemilik perniagaan perlu mengira jumlah keuntungan perniagaan atau modal dan membayar zakat sebanyak 2.5% dari jumlah itu.

Walaupun terdapat beberapa jenis zakat yang berbeza, namun kadar zakat tetap sama. Bagaimanapun, mungkin cara kiraan sedikit berbeza bagi setiap kategori. Mari kita lihat cara-cara kira zakat di Malaysia yang boleh digunakan untuk beberapa jenis zakat.

Langkah 1 : Jumlahkan Keseluruhan Sumber Pendapatan Anda

Langkah pertama dalam mengira zakat di Malaysia adalah dengan menjumlahkan semua sumber pendapatan anda. Ini termasuk gaji bulanan, pendapatan dari perniagaan, pelaburan atau sebarang sumber pendapatan lain yang anda peroleh. Pastikan anda mengambil kira semua pendapatan yang sah dan tetap dalam tempoh setahun.

Langkah 2 : Hitung Perbelanjaan Hidup Anda 

Setelah menghitung jumlah pendapatan anda, langkah seterusnya adalah mengira jumlah perbelanjaan harian dan keperluan hidup anda. Ini termasuk kos makanan, pakaian, perumahan, pendidikan, perubatan dan lain-lain. Dalam konteks ini, anda perlu mempertimbangkan perbelanjaan yang diperlukan untuk diri sendiri, pasangan, anak-anak dan tanggungan lain.

Langkah 3 : Tentukan Jumlah Harta Zakat Anda 

Selepas mengira pendapatan dan perbelanjaan hidup, langkah seterusnya adalah menentukan jumlah harta zakat anda. Harta zakat merujuk kepada harta yang boleh dikenakan zakat. Ini termasuk simpanan bank, pelaburan, saham, emas, perak, hartanah yang tidak digunakan untuk kegunaan peribadi, dan sebagainya.

Langkah 4 : Periksa Jika Melebihi Had Nisab 

Sebelum anda mengira jumlah zakat yang perlu dibayar, anda perlu memastikan jumlah harta anda melebihi had nisab. Nisab adalah jumlah minimum harta yang perlu dicapai sebelum zakat dikenakan. Di Malaysia, had nisab bagi zakat harta adalah setara dengan 85 gram emas atau nilai yang setara dengan jumlah itu.

Langkah 5 : Mengira Jumlah Zakat yang Perlu Dibayar 

Setelah memastikan harta anda melebihi had nisab, anda boleh mengira jumlah zakat yang perlu dibayar. Biasanya, kadar zakat harta adalah 2.5% daripada jumlah harta yang melebihi had nisab.

Apa yang perlu dilakukan jika anda tidak pasti bagaimana mengira jumlah zakat yang perlu dibayar? 

Jika anda tidak pasti bagaimana cara mengira jumlah zakat yang perlu dibayar, anda boleh mendapatkan bantuan melalui perkhidmatan kalkulator zakat yang disediakan oleh beberapa institusi Islam atau sumber-sumber bertauliah atas talian di Malaysia. Salah satu sumber yang boleh anda gunakan adalah bayarzakatmalaysia.my. Di laman web bayarzakatmalaysia.my, terdapat kalkulator zakat yang mudah digunakan untuk membantu anda mengira jumlah zakat berdasarkan harta yang anda miliki dan kriteria yang ditetapkan.